We moeten ons leven lang leren om relevant en flexibel te blijven op de arbeidsmarkt. Met name 55-plussers lijken daar moeite mee te hebben. Of is dat een vooroordeel?

Om minder kwetsbaar te zijn op een steeds veranderende arbeidsmarkt, stimuleert de overheid een ‘leven lang leren’. Het kabinet trok onder meer 50 miljoen euro uit voor het crisisprogramma NL Leert Door. Omdat mensen langer doorwerken, moeten zij ook langer blijven doorleren, om-/bijscholen en cursussen en trainingen volgen. Dat lukt niet altijd even goed. Andries de Grip, hoogleraar economie en directeur van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt van Maastricht University, constateerde dat 55-plussers tot de ‘probleemgroepen’ behoren die niet zo makkelijk blijven leren. Een reden gaf hij ook: ‘Bij 55-plussers is het de vraag hoeveel je nog gaat investeren voordat ze met pensioen gaan.’

Zelfde kunstje
En dat terwijl juist 50-plussers dat educatieve duwtje kunnen gebruiken, want ‘je wil én moet als 50-plusser relevant blijven voor je eigen werkgever’, stelt Wilga Janssen, coach en trainer bij De Kunst van Anders. ‘Dat doe je allereerst door goed oog te houden voor de ontwikkelingen in je organisatie en de markt. Als je weet wat de ontwikkelingen zijn waaraan jij in jouw functie moet bijdragen, kun je kijken welke verbeteringen en veranderingen je kunt aanbrengen en welke opleidingen of cursussen nuttig zijn.’

Scherp blijven dus. Annet de Lange, bijzonder hoogleraar Succesvol ouder worden op het werk aan de Open Universiteit, waarschuwt dat bij het ouder worden het risico op obsoletie toeneemt. ‘Mensen blijven vaak hetzelfde kunstje uitvoeren. Je leert op jongere leeftijd bepaalde skills en vaardigheden, maar het is ook belangrijk dat je daar op latere leeftijd kritisch naar blijft kijken, bijvoorbeeld naar je digitale vaardigheden. We merken dat mensen daar soms net niet genoeg tijd voor nemen en dat dit vanuit de werkomgeving ook niet duidelijk wordt gemaakt.’

Negatieve beeldvorming
Toch is De Lange positief. In de literatuur ziet ze dat jong én oud wel degelijk in staat zijn om te leren en ook hun leven lang te leren. ‘Ze zijn ook gemotiveerd om dat te doen.’ Leeftijd of het verouderingsproces heeft daar volgens haar niets mee te maken – althans niet direct. ‘Het probleem is dat we graag iedereen oud of jong noemen. Daarmee doe je veel ouderen tekort, want uit ons onderzoek blijkt dat die wel degelijk in staat zijn om vitaal en capabel op de arbeidsmarkt te blijven participeren.’

Wel ziet zij dat beeldvorming van ouderen negatief is en dat zij lager worden beoordeeld dan jongeren. ‘Helaas word je als oudere minder gezien als talent op de arbeidsmarkt en krijg je dus ook minder de kans voor ontwikkeling. Dat klinkt heel hard, maar dat weten we vanuit onderzoek. Als oudere moet je dus zelfstandiger je ontwikkeling vormgeven. Die zelfaansturing, het uitstippelen van je eigen pad, dat kan de een beter dan de ander. Wie zichzelf niet zo goed kan aansturen, gaat sneller achterlopen.’

50-plussers kunnen dus wel degelijk blijven leren, maar niet iedereen weet hoe. We vroegen de experts om tips.

TIPS

> Peter Ewalts, 50plusloopbaancoaching: ‘Dat 50-plussers relevant zijn voor de arbeidsmarkt, is geen vraag maar een feit. De opgave is hen daarvan bewust te maken. Wat helpt is dat de 50-plusser een open houding heeft of leert aannemen. Dat is coachbaar. Een loopbaanadviseur kan hierin het verschil maken. Mijn tips: kom in beweging, sta open voor verandering, pak dingen aan. Leer te vertrouwen op je innerlijke kompas. Met een nieuwe mindset ontstaan andere mogelijkheden en keuzes op de arbeidsmarkt. Met die frisse blik en een ontwikkelplan kan de 50-plusser zelf bepalen of het volgen van een opleiding of training nodig is.’

> Wilga Janssen, coach en trainer bij De Kunst van Anders: ‘In de meeste functies heb je probleemoplossend vermogen nodig en moet je samenwerken binnen en buiten je vakgebied. Blijf daarom die competenties verder ontwikkelen. Blijf je vakbladen lezen. Blijf cursussen volgen. In de baas zijn tijd en in je eigen tijd. Denk niet: ‘ach het loopt zo’n vaart niet met robotisering of andere technische ontwikkelingen.’ Voor je het weet heeft zo’n ontwikkeling je ingehaald en is je functie ouderwets en jij dus ook.’

> Ruben Timmerman, oprichter van opleidingenplatform Springest: ‘Probeer als 50-plusser niet de blitse jongere uit te hangen, maar zet juist in op je people skills, ervaring, rust en lager ziekteverzuim. Versterk wat je hebt in plaats van dingen te verbloemen. Goed is dat 50-plussers nu gratis loopbaancoaching kunnen krijgen via het UWV.’

Duurzaam inzetbaar
Leren kan ook op informele wijze, bijvoorbeeld door open te staan voor tips en feedback vanuit de omgeving. Of door samen te werken met jonge professionals, van wie je als oudere weer leert. Voor 50-plussers die meer gericht verder willen leren, heeft De Lange goed nieuws: ‘Uit onderzoeken is gebleken dat als je gebruik maakt van scholing, dat altijd terugverdiend wordt.’

Leergierigen moeten zich wel eerst bewust worden van hun eigen kracht en vakmanschap. Live-online-trainingen over duurzame inzetbaarheid helpen mensen met het ontdekken en optimaal inzetten van hun kwaliteiten. Daardoor kunnen zij langer met plezier en energie blijven werken. Janssen drukt 50-plussers op het hart: ‘Blijf je competenties ontwikkelen. Er wordt enorm veel gratis aangeboden, dus maak daar gebruik van. En schroom niet om daar zowel tijd als geld in te investeren. Het is tenslotte jóúw loopbaan.’

Wil je het artikel lezen in de Intermediair zelf, klik dan op deze link